Roggebloem

Rogge is een kruisbevruchtende graansoort die net als de overige granen behoort tot de grassenfamilie. Rogge wordt in diverse delen van de wereld op grote schaal verbouwd als cultuurgewas of voedergewas. De soort maakt deel uit van de geslachtengroep Triticeae en is zodoende nauw verwant aan tarwe en gerst. Rogge wordt gebruikt voor het maken van meel, brood, bier, knäckebröd en sommige alcoholische dranken zoals whisky en wodka. Het kan ook in volkoren vorm gegeten worden. Rogge is aangetroffen in Romeins cultuurgebied langs de Rijn en op de Britse Eilanden. De Romeinse schrijver Plinius de Oudere beoordeelde rogge negatief: het zou een slecht soort voedsel zijn, alleen te gebruiken om niet te verhongeren, en werd er spelt aan toegevoegd om de bittere smaak van het roggebrood of de roggepap te verdrijven. Rogge zou ook als groenbemesting gebruikt zijn. In Nederlandse gebieden is rogge gevonden in de laatste fase van de raatakkers. Het gewas is waarschijnlijk omstreeks het begin van de jaartelling ingevoerd. Sinds de middeleeuwen is het ook hier een belangrijke grondstof voor brood. Rogge wordt vooral geteeld om er roggebrood van te maken. Ook ontbijtkoek wordt van rogge gemaakt. In Ierland en de Verenigde Staten wordt rogge gebruikt voor de productie van whisky. Roggemeel werd vroeger gebruikt om roggepap van te maken. Dit werd gebruikt door distilleerders om aansluitingen af te dichten zodat geen stoom kon ontsnappen. Kuipers gebruikten de roggepap samen met gedroogde en geplette lis om de aansluiting van de houten bodems in de inkrozing van de ton of emmer te dichten. Roggebloem werd vroeger vooral door de wat minder bedeelden gebruikt om brood te bakken. Als men het financieel niet kon veroorloven dan kocht je roggebloem of roggemeel, dat was goedkoper dan tarwe. Tegenwoordig vinden veel mensen roggebrood lekker, zowel met zoet als met hartig beleg. Roggebloem wordt verkregen door de rogge te vermalen tot meel en dit vervolgens te zeven. Zo ontstaat een fijne bloem, die ontdaan is van de zemelen en vliesjes. Dit verlaagt weliswaar de voedingswaarde, maar het maakt de rogge wel gemakkelijker te verwerken.

Roggebloem kan prima gebruikt worden om een zuurdesembrood mee te maken. Verder wordt het nogal eens aan bouillon toegevoegd om het wat in te dikken. Van roggebloem wordt verder voornamelijk brood gebakken. Niet alleen van roggebloem, maar in combinatie met ander meel, vanwege de weinige hoeveelheid gluten dat in roggebloem zit. Roggebrood wordt in de winter traditioneel bij erwtensoep geserveerd. Behalve voor het maken van roggebrood kun je roggebloem ook heel goed gebruiken voor het maken van ontbijtkoek. Deze ontbijtkoek kun je vervolgens maken zoals jij het wilt met zelfgekozen ingrediënten. Je kunt kandij toevoegen of kokos. Maar ook noten en gedroogde vruchten kun je in een ontbijtkoek verwerken. Bloem van rogge geeft een lichtere kleur aan brood en koekjes dan roggemeel. Roggebloem heeft iets minder smaak dan roggemeel.

Recept: Friese roggebol

Voor 1 bol

Ingrediënten:

300 gram tarwebloem
200 gram roggebloem
300 gram cashewnotenmelk
30 gram gesmolten kokosolie
1 eetlepel balsemienhoning
2 theelepels bakpoeder
8 gram Keltisch zeezout

- Meng de tarwebloem, de roggebloem en het zout in een grote mengkom.
- Voeg de cashewnotenmelk, de honing, de gesmolten olie en het bakpoeder toe en kneed er een soepel deeg van.
- Het deeg is klaar als het zich tot een bal vormt en licht plakkerig aanvoelt. Als je het deeg uit elkaar trekt, moet er een vliesje ontstaan, zoals een kauwgombal.
- Vet een kom in met olie en keer het deeg hierin om, zodat alle zijden met olie bedekt zijn. Laat het deeg een uur rijzen op een warme plek onder een vochtige theedoek.
- Druk de lucht uit het deeg en maak er een mooie bol van. Dit doe je door alle punten naar binnen te vouwen, zodat er een bolletje ontstaat.
- Laat het deeg nog 20 minuten rusten onder een natte theedoek en bol het daarna nogmaals op.
- Leg de bol op een met bakpapier bedekte bakplaat en dek deze af met een natte theedoek.
- Laat het deeg weer een uur rijzen. Snij het vervolgens voorzichtig in met een mesje.
- Verwarm de oven voor op 200 graden. Bak de Friese bol in ongeveer 30 minuten gaar. De bol is klaar als het hol klinkt als je op de onderkant klopt.